“Nola jaten dugu?” azterlanak Espainiako elikagai eta edarien kontsumoa eta gastua aztertzen ditu nutrizioaren ikuspegitik, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren Kontsumo Paneleko (MAPA) 2022. eta 2024. urteetako datuak erabiliz.
Helburu nagusia da espainiarren benetako dieta nutrizio-gomendioetara nola egokitzen den ebaluatzea, joerak eta lurraldeen arteko aldeak identifikatzea, eta hobetzeko arloak proposatzea, bai kontsumitzaileentzat, bai elikagaien sektoreko eragileentzat, bai administrazio publikoentzat.
Txostenaren lehen zatian, lurralde-azterketa egiten da, datuak autonomia-erkidegoka banakatuta. Dietaren osaera aztertzen da, Elikagaien Piramidearen arabera, eta kontsumo-kategoria gomendatuenak bereizten dira (frutak, barazkiak, lekaleak, fruitu lehorrak, arraina, etab.) eta ez hain gomendatua (produktu prozesatuak, gozokiak, edari alkoholdunak, etab. ). Kontsumoaren eta gastuaren bilakaera, inflazioaren eragina eta etxeek aukeratutako produktuen mixean izandako aldaketak neurtzen dira.
Aurkikuntza nagusien artean, honako hau nabarmendu behar da: gastuaren eta kontsumitutako bolumenaren gehiengoa elikagai gomendatuei dagokien arren, elikagai talde bakar bat ere ez da iristen nutrizio-gidek gomendatutako gutxieneko kopuruetara, bereziki frutetan eta barazkietan, fruitu lehorretan, lekaleetan eta arrainetan. Gainera, autonomia-erkidegoen artean sakabanatze nabarmena dago, bai gomendioen betetze-mailari dagokionez, bai kontsumo-ereduen bilakaerari dagokionez. Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoa dira elikagai osasungarrien kontsumoaren buruan; Murtziak eta Kanariek, berriz, baliorik baxuenak eta joera kezkagarrienak dituzte.
2022 eta 2024 arteko prezio aldaketa ere aztertzen du ikerketak, eta ikusten du inflazioak eta kontsumo mixean egindako doikuntzak pertsonako batez besteko gastua handitu dutela, nahiz eta kontsumoa kilotan jaitsi den. Ondorioztatu dutenez, osasuntsuago jateak ez du esan nahi kostua handiagoa denik, eta gastua handitu gabe dieta hobetzeko tartea dago.
Azkenik, txostenak gomendio orokor eta espezifikoak ematen ditu kontsumitzaileentzat, elikagaien industriarentzat, banaketaren sektorearentzat eta administrazio publikoentzat, elikadura osasungarriagoa, orekatuagoa eta jasangarriagoa sustatzera bideratuta. Fruta, barazki, lekale eta arrainen kontsumoa handitzearen garrantzia azpimarratzen da, produktu prozesatu eta azukretuena murriztearen garrantzia, eta elikadura heziketa eta kontsumitzailearentzako informazioa hobetzearen garrantzia.